Үзебезне туберкулездан саклыйк

– Үпкәдәге тискәре үзгәрешләрне вакытында күрү өчен флюорографияне олыларга ничә тапкыр үтәргә кирәк?

– Ике елга бер тапкырдан да сирәгрәк түгел. Эпидемиологик хәлләр начар булган төбәкләрдә елына 1 тапкыр. (Борай районы бу төбәкләр исемлегенә керми).

– Туберкулезны һәркем йоктыра аламы? Риск төркеменә кемнәр керә?

– Туберкулезны теләсә кем йоктыра ала, әмма ешрак туберкулез белән шикәр диабеты, сулыш системасы патологияләре, онкология авырулары, ВИЧ – инфекция кебек хроник авырулары булган кешеләр авырый. Ә коронавирус пандемиясе вакытында туберкулез буенча яңа хәвеф төркеме барлыкка килде – бу ковид кичергәндә сулыш алу авыр булган кешеләр. Югары хәвеф төркемендә – туберкулез белән авыручы кешеләр янында яшәүчеләр. Туберкулезның авыр формаларын ачыклау турында сүз барганда, бу ике елдан артык флюорография үтмәгән кешеләрдә булырга мөмкин.

– Инфекция ничек тарала һәм аны кайда эләктерергә мөмкин?

– Туберкулез микобактерияләре сулыш юлларына какырык тамчылары, авыру кешенең төкереге яки тузан кисәкчәләре белән бергә эләгә. Кох таякчыгы уникаль үзенчәлекләргә ия – ул тышкы факторларга чыдам. Мәсәлән, салкын һәм дымлы урыннарда ул айлар һәм хәтта еллар буе яши ала. Шулай ук кешеләр күпләп җыела торган урыннарда: транспорт, супермаркетлар, башка җәмәгать урыннарында йоктыру ихтималы бар.

– Нинди симптомнар сак булырга чакыра? Туберкулез белән авыручыны без балачактан ук беләбез – ул кан белән йөткерә. Авыру болай ачык күренми дә калырга мөмкинме?

– Хәзерге шартларда туберкулезны тикшерү аны яшерен формада, ягъни кеше микобактерия белән зарарланган, әмма әле авырмаган һәм йогышлы булмаган очракта ук ачыкларга мөмкин. Туберкулезның клиник билгеләренә килгәндә, аны өч атнадан артык дәвам иткән ютәлдә, тән температурасының күтәрелүендә, хәлсезлектә, төнге тирләүдә, сулыш алу вакытында күкрәк авыртуында билгеләргә мөмкин. Мондый симптомнар барлыкка килсә, табибка мөрәҗәгать итәргә кирәк.

– Бүген туберкулезны ничек дәвалыйлар? Аны халык чаралары белән җиңеп буламы?

– Туберкулез белән авырганда халык чаралары ярдәм итмәячәк. Безнең диспансерда бу авыруны дәвалау өчен барлык препаратлар бар. Бүгенге көндә туберкулез ачыкланган процессларда дәвалау эффективлыгы 90 проценттан артык. Дәвалау ким дигәндә алты ай дәвам итә. Кызганычка каршы, микобактерияләрнең туберкулезга каршы препаратларга даруларга каршы торучанлыгы киң таралган очракта, бу срок, кайвакыт берничә елга кадәр артырга мөмкин.

– Яңа туган балаларга бала тудыру йортында ук БЦЖ прививкасы ясала. Күпме вакыт узгач, аның яклавы кими һәм бу нәрсәгә бәйле?

– Бүген вакцинация – мәктәпкәчә яшьтәге балаларда туберкулезны профилактикалауның иң нәтиҗәле ысулы. Безнең илдә аны балалар туу йортында сәламәт яңа туган балага 3-7нче көнендә Милли прививкалар календаренә ярашлы ясыйлар. Кечкенә балаларга инфекция аеруча куркыныч яный. Аларның иммунитеты әле нык түгел. Ә туберкулез – дөньяда иң еш очрый торган инфекция. БЦЖ вакцинациясе иммунитетны формалаштыра. Вакцинада туберкулезның көчсезләнгән микобактерияләре бар, алар авыруны китереп чыгарырга сәләтле түгел. Әмма аларның саны организмда елдан-ел җая бара һәм бу иммунитет 6-7 яшькә кадәр кими. Ләкин бу яшьтә баланың үз иммун реакциясе җитәрлек үсеш алган, шул исәптән туберкулезга да.

– Хәзер күп кенә ата-аналар прививкаларга сак карыйлар һәм балаларны вакцинацияләүдән баш тарталар. БЦЖга каршы күрсәтмәләр нинди һәм объектив сәбәпләр булмаса, балаларга прививка ясатмаган ата-аналарга сез нәрсә әйтә аласыз?

– Кызганычка каршы, ата-аналарның вакцинациядән баш тартуы – безнең илдә генә түгел, бөтен дөньяда заманча медицинаның төп проблемаларының берсе. БЦЖ өчен каршы күрсәтмәләрне табиб кына билгели. Яңа туган баланың сәламәтлеге буенча медотвод бирәләр. Бала тудыру йортыннан чыкканнан соң прививка эшләтмәгән балаларны поликлиникаларда күзәтәләр. Әгәр медотвод вакытлыча булса, ул тәмамланганнан соң балага йомшартылган БЦЖ-М вакцинасы куялар. Ул йомшак иммунизация, чөнки анда тере микобактерияләр азрак. Прививкалардан баш тарту турында язучы ата-аналарга шуны истә тотарга кирәк: туберкулез белән авырудан беркем дә иминиятләштерелмәгән, авыруны кисәтү һәрвакыт җиңелрәк.

– Балаларга туберкулезга иммунитетны бәяләү өчен елына бер тапкыр Манту тесты ясала. Баланың бу тестка аллергик реакциясе булса, бу ситуациядә ничек эшләргә?

– Балаларга Манту тестын җиде яшькә кадәр сынап карыйлар. Әгәр бала югары куркыныч төркеменә керсә – мәсәлән, авыру белән контактта булган – мондый тест елына ике тапкыр үткәрелә. Җиде яшьтән өлкәнрәк балаларга яңа пробаны аллерген туберкулез рекомбинант (Диаскинтест) тикшеренүе үткәрелә. Әгәр тире пробаларына каршы күрсәтмәләр булса, альтернатив тикшеренүләр IGRA-тестлар бар, аларда анализ өчен венадан канны алалар.

Сәламәт яшәү рәвеше, профилактик медицина тикшерүләрен вакытында узу, кирәк булганда вакытында һәм тулы дәвалау – сезнең сәламәтлекнең иң яхшы гаранты.