Барлык яңалыклар
Җәмгыять
14 февраль 2018, 14:03

Хемингуэй премиясенә лаек булды

Канадада Эрнест Хемингуэй исемендәге халыкара әдәби премиянең 2017 елгы лауреатларын игълан иттеләр. Русия, Канада, АКШ, Казахстан, Украина һәм Финляндиядән унөч каләм остасы шушы мәртәбәле бүләккә лаек булды. Алар арасында күренекле башкорт язучысы, Русиядә билгеле сатирикларның берсе, халыкара әдәби премияләр, иҗади конкурслар һәм фестивальләр лауреаты Марсель Сәлимов та бар. Аның 2016 елда Мәскәүдә “Парламент сериясе”ндә чыккан “Президент песие” дигән җыентыгы “Юмор һәм сатира” номинациясендә җиңүче дип танылды.

Канаданың еллык әдәби бүләген 2015 елда Торонто шәһәрендәге “Litsvet” нәш­рияты белән “Новый свет” журналы булдырган. Бу премия иҗат юлын шушы шә­һәр­дә “Toronto Star” гәзите хәбәрчесе булып башлаган Американың күре­некле язучысы, әдәбият буенча Нобель премиясе лауреаты Эрнест Хемингуэй хөрмә­тенә багышланган.
Жюри составында танылган язучылар, ша­гыйрь­­ләр, журналистлар, әдәби тәнкыйть­челәр һәм нәшри­ят­чылар эшли. Былтыр премиягә тәкъ­дим ител­гән әсәрләрнең географиясе бик киң. “Новый свет” журналына бөтен дөньядан дип әйтерлек гаризалар кил­гән. Башкорт сатири­гының китабын премиягә Украина­ның Халыкара әдәбият һәм сәнгать академиясе тәкъ­дим иткән. Марсель Шәйнур улы бу акаде­миянең әгъза­сы булып тора.
Мар. Сәлимнең жюри әгъзалары тарафыннан югары бәһаләнгән “Үләр­гә вакыт юк” дигән юмористик хикәясе “Новый свет” журналында басыл­ган. Басма­ның баш мөхәррир урынбасары, Канаданың урыс телле сатиригы Михаил Спивак якташыбыз турында болай дип яза: “Марсель Сәлимов – совет заманында ук киң танылган язучы-сатирик. Бәлки, шуңадыр да, аның хи­кәяләрендә – саф, таза һәм шәфкать­ле юмор, кайчак хәтта чәнечкеле дә, ләкин тукмаучы түгел. Мар. Сә­лим җитди мәсь­әлә­ләрне дә шаяру аша җиңел генә күтәрә белә”.
Сатирик әйтүенә караганда, Хемингуэй иҗа­ты аның күңеленә бик тә якын.
– Американың бөек каләм иясе үзенең бел­гәнен, күргәнен һәм тойганын гына язган, – ди сатирик. – Нәкъ менә Канадада яшәгәндә ул сугыш, онытылган ветераннар, беркемгә дә ки­рәкмәгән гади кешеләр, хакимият башында утырган кайбер башсыз бәндәләрнең башбаштаклыклары турында беренче җитди әсәрләрен иҗат итә. “Кызганычка каршы” дип әйтмичә булмый, мин дә бит шулар хакында язам, тик юмор бе­лән…
“Кызганычка каршы” дисә дә, сатирикка зар­ланырга урын юк. Аның иҗаты республикада һәм илебездә генә түгел, дөнья күләмендә танылу тапты һәм лаеклы бәһа алды. Иң элек аны Бол­гариядә күтәрделәр. Атаклы балкан язучы-сатиригы Йордан Попов, аның “Птичье молоко” китабындагы бер хикәясен болгарчага тәрҗемә итеп, “Стър­шел” атналыгында бастырып чыгара һәм халыкара “Алеко” конкурсына тәкъдим итә. Бу хакта автор үзе белми дә кала хәтта. Ә XIX гасырда яшәгән бөек болгар сатиригы Алеко Константинов исемен йөр­түче бу премия белән моңарчы Газиз Нәсин (Төркия), Морис Дрюон (Франция), Һайнрих Бьёл (Германия), Уильям Сароян (АКШ), Леонид Ленч (СССР) һәм дөнья күлә­мендә танылган башка язучылар бүләкләнә. Һәм менә, ниһаять, 1996 елда беренче мәртәбә БДБ вәкиле – Башкортстан язучысы иҗади бәйгедә җиңеп чыга.
2010 елда Мар. Сә­лим “Белым по чёрному” сатирик томлыгы өчен Мәскәүдә икенче зур бүләккә лаек була – аңа Сергей Михалков исе­мендәге халыкара әдәби премия бирелә. Әйткән­дәй, бу китапка кереш сүзне Сергей Владимирович үзе язган.
2015 елда сатирик­ның “Юмор – выше пояса” китабы Украинаның Николай Гоголь исемен­дәге халыкара әдәби премиясен яулый. Ә 2016 елда исә Мар. Сәлим “Замандашлар һәм классиклар” серия­сендә басыл­ган “Миссия той пассии” китабы өчен Владимир Гиляровский исемендәге халыкара әдәби бүләген ала.
Шулай итеп, соңгы 22 елда язучы-сатирик Мар. Сәлим биш тапкыр халыкара әдәби премиягә лаек булды. Аңа яңадан-яңа иҗади уңышлар телибез!
Шәрифҗан Солтанов,
Русия һәм Башкортстан Журналистлар берлекләре әгъзасы.

Читайте нас: