Хемингуэй премиясенә лаек булды

Канаданың еллык әдәби бүләген 2015 елда Торонто шәһәрендәге “Litsvet” нәш­рияты белән “Новый свет” журналы булдырган. Бу премия иҗат юлын шушы шә­һәр­дә “Toronto Star” гәзите хәбәрчесе булып башлаган Американың күре­некле язучысы, әдәбият буенча Нобель премиясе лауреаты Эрнест Хемингуэй хөрмә­тенә багышланган.

Жюри составында танылган язучылар, ша­гыйрь­­ләр, журналистлар, әдәби тәнкыйть­челәр һәм нәшри­ят­чылар эшли. Былтыр премиягә тәкъ­дим ител­гән әсәрләрнең географиясе бик киң. “Новый свет” журналына бөтен дөньядан дип әйтерлек гаризалар кил­гән. Башкорт сатири­гының китабын премиягә Украина­ның Халыкара әдәбият һәм сәнгать академиясе тәкъ­дим иткән. Марсель Шәйнур улы бу акаде­миянең әгъза­сы булып тора.

Мар. Сәлимнең жюри әгъзалары тарафыннан югары бәһаләнгән “Үләр­гә вакыт юк” дигән юмористик хикәясе “Новый свет” журналында басыл­ган. Басма­ның баш мөхәррир урынбасары, Канаданың урыс телле сатиригы Михаил Спивак якташыбыз турында болай дип яза: “Марсель Сәлимов – совет заманында ук киң танылган язучы-сатирик. Бәлки, шуңадыр да, аның хи­кәяләрендә – саф, таза һәм шәфкать­ле юмор, кайчак хәтта чәнечкеле дә, ләкин тукмаучы түгел. Мар. Сә­лим җитди мәсь­әлә­ләрне дә шаяру аша җиңел генә күтәрә белә”.

Сатирик әйтүенә караганда, Хемингуэй иҗа­ты аның күңеленә бик тә якын.

– Американың бөек каләм иясе үзенең бел­гәнен, күргәнен һәм тойганын гына язган, – ди сатирик. – Нәкъ менә Канадада яшәгәндә ул сугыш, онытылган ветераннар, беркемгә дә ки­рәкмәгән гади кешеләр, хакимият башында утырган кайбер башсыз бәндәләрнең башбаштаклыклары турында беренче җитди әсәрләрен иҗат итә. “Кызганычка каршы” дип әйтмичә булмый, мин дә бит шулар хакында язам, тик юмор бе­лән…

“Кызганычка каршы” дисә дә, сатирикка зар­ланырга урын юк. Аның иҗаты республикада һәм илебездә генә түгел, дөнья күләмендә танылу тапты һәм лаеклы бәһа алды. Иң элек аны Бол­гариядә күтәрделәр. Атаклы балкан язучы-сатиригы Йордан Попов, аның “Птичье молоко” китабындагы бер хикәясен болгарчага тәрҗемә итеп, “Стър­шел” атналыгында бастырып чыгара һәм халыкара “Алеко” конкурсына тәкъдим итә. Бу хакта автор үзе белми дә кала хәтта. Ә XIX гасырда яшәгән бөек болгар сатиригы Алеко Константинов исемен йөр­түче бу премия белән моңарчы Газиз Нәсин (Төркия), Морис Дрюон (Франция), Һайнрих Бьёл (Германия), Уильям Сароян (АКШ), Леонид Ленч (СССР) һәм дөнья күлә­мендә танылган башка язучылар бүләкләнә. Һәм менә, ниһаять, 1996 елда беренче мәртәбә БДБ вәкиле – Башкортстан язучысы иҗади бәйгедә җиңеп чыга.

2010 елда Мар. Сә­лим “Белым по чёрному” сатирик томлыгы өчен Мәскәүдә икенче зур бүләккә лаек була – аңа Сергей Михалков исе­мендәге халыкара әдәби премия бирелә. Әйткән­дәй, бу китапка кереш сүзне Сергей Владимирович үзе язган.

2015 елда сатирик­ның “Юмор – выше пояса” китабы Украинаның Николай Гоголь исемен­дәге халыкара әдәби премиясен яулый. Ә 2016 елда исә Мар. Сәлим “Замандашлар һәм классиклар” серия­сендә басыл­ган “Миссия той пассии” китабы өчен Владимир Гиляровский исемендәге халыкара әдәби бүләген ала.

Шулай итеп, соңгы 22 елда язучы-сатирик Мар. Сәлим биш тапкыр халыкара әдәби премиягә лаек булды. Аңа яңадан-яңа иҗади уңышлар телибез!

Шәрифҗан Солтанов,

Русия һәм Башкортстан Журналистлар берлекләре әгъзасы.

Чыганак: http://kiziltan.ru/raznoe/9889-heminguey-premiyasen-laek-buldy.html